پلیس علمی ( کشف علمی جرائم ) :

علومی که مرتبط به جرم و بزهکاری هستند  و دستگاه قضائی را در کشف جرم ، احقاق حق و تامین آن یاری می کند مثل روانشناسی کیفری ، جرم شناسی

یکی از علوم جنایی ، جرم یابی است .

جرم یابی : درباره ی کاربرد علوم عادی در کشف جرائم ، شناسایی مجرمان و اثبات جرم به بحث می پردازد .

نمونه جرم یابی : پلیس علمی ـ پزشک قانونی ـ روانشناسی قضائی

اهمیت پلیس علمی : این علم بر اساس دلایل  مادی و فیزیکی یا همان علوم تجربی استوار است .

 به طور کلی دلایل اثبات جرم : اقرار ، شهادت شهود ، قسامه ، تحقیق محلی ، علم قاضی ، اسناد

دلایل : 1- مادی ( شواهد عینی )  2- ذهنی (نظری )

 دلایل مادی ( شواهد عینی ) : خون ،ا سپرم، مو، اثر انگلشت ، اسلحه ، گلوله ، خط و...

ویژگی های دلایل مادی :

دلایل مادی ویژگی هایی دارند که قابل لمس ، ارائه ، مشاهده ، ارائه و استناد هستند و به همین دلایل دارای اهمیت هستند . دلایل مادی قابل ردوانکار نیستند .

دلایل ذهنی (نظری ) : اقرار ، شهادت شهود ، قسم و ...

ویژگیهای دلایل نظری : اثبات واقعیت آنها مشکل است و همینطور قابل لمس ، مشاهده ، و استناد نیستند . در علم فقه و جزا آمده که قاضی می تواند به علم خودش بسنده کند .

تقسیمات پلیس علمی :

1.      تشخیص هویت افراد ( اعم از عادی ، مجرمان و اجساد مجهول الهویه )

2.      بررسی صحنه جرم و جمع آوری دلایل و مدارک جرم

3.      بررسی آزمایشگاهی دلایل و مدارک جرم

4.      آگاهی از شگرد کار و روشهای ارتکاب جرم

5.      شناخت علل و انگیزه های مجرمان در ارتکاب جرم

6.      تحلیل صحیح از چگونگی وقوع جرایم

7.      نحوه صحیح مصاحبه با متهمان ، مظنونین و شاکی و بازجویی از آنها

تشخیص هویت اشخاص :

 هویت مجموعه صفات و مشخصاتی است که موجب تشخیص یک فرد از افراد یا یک شی از اشیاء دیگر می شود .

عوارض مشخصه افراد و اشخاص

عوامل نیاز قانون به تشخیص هویت مجرمان :

1.      سوابق کیفری و احوال شخصیه

2.      رعایت اصل فردی بودن مسئولیت کیفری و شخصی بودن مجازات و نیز جلوگیری از اشتباه یا استبدال

3.      شناسایی و تحت نظر قراردادن مجرمان حرفه ای پس از آزادی از زندان

4.   شناسایی هویت واقعی مراجعین به بانکها ، دفاتر اسناد رسمی ، شرکت در مسابقات کنکور و بعضی افرادی که وضعیت خاص دارند مثل لالها ، کودکان

5.      شناسایی اجساد و اشخاص مجهول الهویه به منظور پیگیری مسایل بعدی

روشهای به کارگیری تشخیص هویت :

 1 ـ روشهای قدیمی     2ـ روشهای جدید

روشهای قدیمی :

شناسایی مجرمان به واسطه  قطع بودن برخی از اعضای بدن ـ داغ کردن یا علامتگذاری مجرمان با فلز گداخته ـ عبور دادن مجرمان از جلوی پلیس ، نگهبانان ، یا افراد با سابقه ـ پوشاندن لباس مخصوص ، خال کوبی، شناخت انگیزه های افراد

جلسه دوم

تن پیمایی :( تشخیص هویت بر اساس توصیف و اندازه گیری قسمتهای از بدن)

 ازروشهای قدیمی تشخیص هویت تن پیمانی است که بر اساس توصیف و اندازه گیری قسمتهای از بدن به منظور تشخیص هویت افراد در سال 184 میلادی آدلف کتله منجم ،ریاضی دان و آمار شناس بلژیکی از مطالعه روی اندامهای اشخاص و اندازه گیری آنها نظر داد: در جهان نمی توان 2 نفر را پیدا کرد که اندامهای آنها کاملا به یک اندازه باشند در سال 186 فردی بنام استیوفن که در زندان سورن بلژیک بود مبادرت به اندازه گیری بدن زندانیان نمود چون اصول مشخصی را برای کار خود ارائه نکرد کار ایشان مورد توجه قرار نگرفت در سال 1879 میلادی آلفوسن برتیون ( کارمند زندان پارس بود به دلیل اینکه روشهای تشخیص هویتن آن زمان کافی نبود لذا روی روشها و نظریه های کتله بفکر استفاده از تن پیمانی افتاد :گفت هر چه تعداد اندامهای مورد اندازه گیری بیشتر باشد مشخصات تن پیمانی بین دو نفر بیشتر خواهد بود . برای کار خود اصولی را ارائه داد . 

1.      رشد طولی بدن انسان بعد از 20 سال متوقف می شود

2.      اندازه ی اندامهای اشخاص مختلف با هم متفاوتند

3.      اندازه گیری ایشان د ر تن پیمایی شامل اندامهای خاص از بدن می شد به همه اندامها  

4.      اندازه گیری تن پیمایی با استفاده از ابزار ساده هم امکان پذیر است .

اندامهای که مورد نظرش بود = طول قد ، نیم تنه ی فوقانی ، دور سر ، عرض سر ، طول لاله ی گوش راست ، طول استخوان بازوی چپ ، طول دست چپ از آرنج تا نوک انگشت میانی ، طول انگشت میانی و کوچک دست چپ ، طول پای چپ ایشان در سال 1882 میلادی موافقت مقامات پلیس فرانسه را برای تن پیمایی به مدت 3 ماه در زندان گرفت . ایشان افراد را بر اساس اندازه ی اندامهای بدن سه دسته تقسیم کرد : 1 ـ طول قد( که به سه قسمت

طول قد به 160، 180، 200 و نیم تنه 80، 90، 100 و دور سر 20 ، 30، 40

با همین روش توانست در همین سال هویت واقعی 49 نفر را تامین کند و تا سال 1892 به 680 نفر رسید

در کشور ما تن پیمانی درسال 1295 شمسی توسط مستشاران سوئدی در تهران راه انداختند که به آنترو پو متری هم گویند .

نواقص تن پیمایی :

1ـ تن پیمایی افراد زیر 20 سال بدلیل رشد طولی آنها ثابت نیست و تغییر می یابد .

2ـ به دلیل عدم امکان اندازه گیری دور عرض سر و طول دارای اشکال است ( در خانمها )

3ـ عدم دقت و وجود اختلاف بین اندازه گیری آنها

4ـ اظهار نظرها در مورد هویت و سوابق افراد نمی توانست قاطع و قابل اثبات باشد مثلا در سال 1902 فرد سیاه پوست را دستگیر کردند

آلفونس برتیون را پدر تشخیص هویت می نامند.

 ـ از کارهای دیگرش ارائه تصویر گویا ست ( مشخصات تن پیمانی مجرمان همراه هویت دقیق و روشن مشخصات از طریق رنگ مو ، چشم ، سر و صورت و یا آثاری که در بدن وجود دارد مثل خال کوبی ، خال .

این روش از اویل قرن 2 منسوب شد امروزه از برخی کارکردهای تن پیمانی استفاده می کنند . مثل رنگ چشم ، مو یا فرمهای استخدامی استفاده می کنند .

 

 روشهای فعلی تشخیص هویت:( 1 ـ عکاسی2- چهره نگاری 3- انگشت نگاری

 1 ـ عکاسی:

 ( همراه با ظهور عکاسی کارکنان جرایم تشخیص هویت به فکر استفاده از آن افتادند . اهمیت عکس در ماندگاری است چون وقتی افراد به فردی ، منظره ای نگاه می کنند بدلیل عدم دقت ، عدم تمرکز ، کور رنگی و ... نتوانند جزئیات آن را بخاطر بگذارند . در ابتدا از تمام رخ عکس می گرفتند ولی در عمل دیدند اشکال دارد چون برخی حالات و مشخصات کشف نمی شود و از نیم رخ نیز عکس می گرفتند چون مثلا حالت پیشیانی با بینی فرق می کند و یا علائم و آثار روی صورت شاید دیده نمی شد و یا شکل لاله ی گوش که در تشخیص هویت خیلی مؤثر است لذا از نیم رخ هم عکس می گرفتند . مثلا ممکن است شاهد متهم را از نیمرخ دیده باشد .

کاربرد های عکس :

1- تطبیق عکس با قیافه ی شخصی که احتمال می رود عکس متعلق به وی باشد .

 2 ـ در مورد اجسادمکشوفه ی مجهول الهویه نیز عکس خیلی مؤثر است .

3 ـ در مورد افراد گمشده نیز مورد استفاده قرار می گیرد .

تطبیق عکس هرگاه احتمال رود که عکس متعلق به شخص باشد مورد تطبیق قرار می گیرد . مثلا از آلبوم خانوادگی اش یا از اداره ی محل و ...

برای اینکه عکسها بهینه باشند باید ویژگیهایی داشته باشند:

 1 ـ از نظر زمانی به هم نزدیک باشند

2 ـ از نظر حالت نیز با هم یکی باشند

3 ـ حداقل 3 عکس داشته باشیم

4 ـ عکس روتوش نشده باشد .

مقایسه ی عکسهای رنگی و سیاه و سفیدبا رنگی از حییث وضوح بهتر است ولی دوام عکس سیاه و سفید بیشتر است که رنگی بر اثر مرور زمان و رطوبت و گرما و ... از بین می روند . پیشنهاد می شود اگراز هر دوعکس رنگی و سیاه و سفید استفاده شود خیلی بهتر است .

موانعی در عکس برای شناسایی اشخاص در کشف جرم :

 1 ـ تغییر قیافه ی اشخاص براثر گذشت مرور زمان

 2 ـ افت کیفیت عکسهای رنگی براثر مرور زمان

3 ـ امکان انجام جراحی پلاستیک روی اندامهای صورت

4 ـ گریم کردن صورت قبل از عکس یا بعد از عکس

 5 ـ تغییر چهره به علت سوانح و سوختگی ها

6 ـ شباهتهای دو قلوه های هم سان

 7ـ مونتاژ عکس یک فرد در کنار عکس یا قیطره غیر مرتبط او

 8 ـ امکان هر گونه دخل و تصرف و ایجاد تغییرات در عکسهای تهیه شده که به جای فیلم از دیسکت رایانه ای استفاده می کنند .

9 ـ  روتوش عکسها به امکان  حذف آثار و علایمی که در چهره است مثل خال ، سالک

 10ـ فرسودگی و کهنگی برخی عکسها جهت تشخیص مشکل است .

 

جلسه 3

r   چهره نگاری: (ارائه توصیف شهود و شاکیان از مشخصات ظاهری و چهره مجرمان  مجهول الهویه و فراری  را چهره نگاری گویند)

مجرمان فراری دو دسته اند:

1 ـ مجرمانی که هویت آنها برای مردم و پلیس معین است.

2 ـ مجرمانی که هویت آنها مشخص نیست.

* برای تشخیص هویت این مجرمین به سراغ آلبوم عکس آنها می روند، و یا کارشناسان فن با توجه به اطلاعاتی که به آنها می دهند چهره مجرم را نقاشی می کنند و شبیه آن را می نگارند پس تهیه تصویر مجرمان که مجهول الهویه و فراری هستند با استفاده از توصیفی که شهود و شاکیان از مشخصات ظاهری و چهره این افراد مجرم ارائه می دهند را چهره نگاری گویند که ادامه مسیر تکمیلی دو روش تن پیمایی و تصویر گویاست که امروزه این کار از طریق کامپیوتر و یا قلم های رایانه ای آسان تر شده است.

 

r   انگشت نگاری: (علم استفاده از اثر انگشت در تشخیص هویت اشخاص و کشف جرایم)

عبارت است از بدست آوردن تصویر خطوط برجسته سرانگشتان اشخاص و نقوش آنها، به عبارتی دیگر انگشت نگاری علم استفاده از اثر انگشت در تشخیص هویت اشخاص و کشف جرایم می باشد.

بشر ابتدایی در کشف آثار هنری از اثر انگشت، بهره می جستند و بعدها از اثر انگشت به عنوان امضای غیر قابل انکار و سپس تشخیص هویت استفاده می شد. هنرمندان هم آثار خود را با اثر انگشت، معین می کردند.

امروزه نیز از اثر انگشت به جهت بی سوادی و یا به حکم قانون استفاده می شود. از آیات و روایات هم این قضیه استنباط شده است. (سوره قیامت، آیه 3 و 4)

از حیث تاریخی هم قدیمی ترین مورد اثر انگشت کشف شده مربوط به قرن 1 میلادی است و از نظر علمی نیمه دوم قرن 17 به این موضوع پی بردند و اساسی ترین تحقیقات علمی در این مورد مربوط به نیمه دوم قرن 19 است.

ویژگیهای انگشت نگاری :

·   در اثر مرور زمان نقش خطوط برجسته سرانگشتان افراد تغییری نمی کند.

·   این نقوش در هر شخص منحصر به فرد بوده و با دیگران متفاوت بود.

·   نتایج تحقیقات سرویا ورشل که در تحقیقی 20 سال قبل از کارگران اثر دست می گرفت در جهت اسناد و ... و سپس ژاپنی ها تحقیقاتی در این زمینه انجام دادند:

دکتر هنری در زمینه کشف جرم کارکرد و ورشل در زمینه اثر انگشتان و امروزه ادامه تز دکتر هنری، در این علم حاکم است که هر دو کمک بزرگی کردند.

بعدها فرانسیس گالتون ریاضی دان به کمک علم ریاضی و تجزیه تحلیل آثار انگشت جمع آوری شده توسط شرول دریافت که امکان اینکه دو نفر دارای اثر انگشت یکسان باشند 1 به 64 میلیارد انسان است.

در اواخر قرن 19 یوهان اسویچ نخستین کسی بود که از زندانیان برای تشخیص هویت آنها از اثر انگشت استفاده می کرد و در سال 1891 برای کلاسه (طبقه بندی) اثر انگشت را ابداع کرد.

در 1892 بازرس آرژانتینی به نام آلوارز که معاون و دستیار اسویچ بود از روی آثار خون آلود درب کلبه محل وقوع جرم، اتهام فرزندان مرحوم را تبرئه نمود، همسر وی (متوفی) او را کشته بود.

در ایران ابتدا از اثر انگشت برای تعیین و اسناد استفاده می شد که اولین آن مربوط به قرن 8 است.

سابقه اثر انگشت در اسناد تجاری برای تشخیص هویت در قرن 14 بوده و برای تشخیص هویت مربوط به قاجاریه است.

در سال 1333 سیستم ها طبقه بندی یا کلاسه در ایران مرسوم شد.

 

جلسه 4

صفات و خصوصیات برجسته یا اصول علم انگشت نگاری:

1 ـ هیچ دو اثر انگشتی یکسان نیست.

2 ـ خطوط برجسته سرانگشتان از زمان بوجود آمدن که از 3 تا 4 ماهگی جنین بوجود می آید تا زمان از بین رفتن یا معدوم شدن پوست دست تغییر شکل نمی دهد.

* چند نکته:

1 ـ خصوصیات ذکر شده خطوط برجسته سرانگشتان علاوه بر سرانگشتان، شامل خطوط برجسته بندهای دوم و سوم انگشتان و کف دست و پا یعنی شامل تمام خطوط پوستی می شود.

2 ـ در صورت سوختگی و جراحات پوست انگشتان دو حالت وجود دارد:

الف ـ صدمات، سوختگی و ... سطحی باشد، که دوباره احیا و التیام می یابند.

ب ـ عمیق باشند، مثل سوختگی شدید و ... به دلیل صدمه و لطمه پاپی ای های زیر سطوح پوستی که نقش مؤثری در ایجاد و بازسازی نقوش سرانگشتان دارد، التیام نمی یابد البته این خود نشانه ای است.

3 ـ افرادی برای عدم دسترسی و شناسایی، پیوند پوست سایر بدن با سرانگشتان را انجام می دهند تا پیوند پوست کف دست و پا با سرانگشت که ابتدا اینها توسط کارشناس اهل فن قابل شناسایی است.

4 ـ بیماریهای پوستی که بعضی از آنها بر روی این خطوط بی تأثیر یا موقتاً تأثیر دارند مثل سفلیس عصبی ولی بعضی مثل اسکلرودرمی یا پسویازیس تأثیر دائمی بر روی اثر انگشتان داشته، اشکال در کار انگشت نگاری ایجاد می کنند.

5 ـ بعضی شغل ها مثل بناها یا مشاغلی که با مواد شیمیایی، اسیدها، بازها ارتباط دارند، باعث صافی نسبی اثر انگشتان شده که البته قابل بازگشت است (مالش و ماساژ با روغن زیتون یا گلیسیرین)

6 ـ در اثر رشد دست و وسیع تر شدن پوست آن تعداد خطوطی که در دوران کودکی در مساحت   cm 1 وجود داشته به مراتب بیشتر از خطوط بزرگسالی است که در همان واحد طولی قرار دارد. کارشناسان با استفاده از همین قاعده وا لبته با شمارش تعداد خطوط کشف شده در جرم با واحد طول معین، جداولی را تهیه کردند که با استفاده از آن سن شخص مشخص می شود.

 

 

r    بررسی خطوط از دید زیست شناسی:

در خصوص علت بوجود آمدن خطوط برجسته انگشتان و دست و پا دو نظر داده اند:

1 ـ این خطوط برجسته برای ایجاد اصطکاک و جلوگیری از لغزیدن دست و پا روی سطوح صاف مثل سنگ ها و تنه درخت خلق شده.

2 ـ به دلیل وجود پی های لامسه در محل این خطوط برجسته، اعتقاد دارند این ها برای حس لامسه برای لمس زبری، نرمی، سردی و ... اشیاء خلق شده.

عامل بوجود آمدن خطوط برجسته همین پاپی ها در زیر پوست هستند. غدد مترشحه عرق روی همین خطوط برجسته پوستی قرار دارند و لذا همیشه سطح این خطوط آغشته به عرق بوده و در اثر تماس سرانگشت دست و پا با اشیاء این عرق مترشحه تصویر خطوط برجسته پوستی را بصورت نامرئی روی سطح تماس برجا می گذارد.

ـ این خطوط برجسته پوستی مختص به انسان نیست و در دست و پا یا زیر دم برخی پستانداران قرار دارد. بطور کلی بر این نقاط (خطوط برجسته) مو وجود ندارد یعنی جایی که مو هست خطوط برجسته نیست.

ـ آثار خطوط پوستی برجسته به 2 گونه بدست می آید:

1 ـ انگشت نگاری آشکار یا قضایی:

که از تمامی انگشتان فرد انگشت نگاری می شود.

2 ـ انگشت نگاری جزایی یا پنهان:

که از طریق تماس سطح انگشتان با اشیاء و وسایل، دلایل و مدارک موجود در صحنه جرم این اثر خواسته یا ناخواسته بوجود آمده و می ماند.

اغلب اوقات این خطوط ناقص بوده یا مرئی نیستند که اول باید آن را ظاهر، ضبط و مورد استفاده قرار دهند.

آثار انگشت قضایی ممکن است مربوط به کف دست و پای برهنه باشد.

آثار انگشت موجود بر اسناد در همین دسته قضایی یا پنهانی قرار می گیرند.

وسایل انگشت نگاری پنهانی یا قضایی: میز انگشت نگاری ـ کارت و برگه مخصوص انگشت نگاری ـ گیره نگهدارنده کارت ـ مرکب مخصوص انگشت نگاری ـ صفحه صاف ـ غلتک ـ قاشقک ـ چنگک انگشت نگاری ـ قیچی ـ چسب مایع ـ مواد شوینده.

نحوه انگشت نگار اشخاص زنده با افراد زنده استثنایی (فلج و ...) و انگشت نگاری از اجساد متفاوت است هدف از انگشت نگاری اجساد پی بردن به هویت و سوابق احتمالی آنها و تطبیق آثار انگشت اجساد با آثار انگشت صحنه جرم یا قاتل و ... .

r    موانع و مشکلات کار انگشت نگاری:

هدف از این کار بدست آوردن تصویر کاملی از خطوط برجسته سرانگشتان برای مقاصدی از قبیل کلاسه کردن (طبقه بندی کردن)، تعیین هویت، بررسی سابقه و در صورت لزوم ضبط سابقه و تطبیق با آثار انگشت ذیل اسناد و مدارک مورد اختلاف.

موانع و مشکلات آثار انگشت مطلوب به 2 دسته اصلی تقسیم می شود:

1 ـ موانع و مشکلات فنی: که مربوط به شخص انگشت نگار و وسایل کارش است مثل نامرغوب بودن و غیر استاندارد بودن وسایل مذکور انگشت نگاری یا ضعف آموزش و بی تجربگی وی.

2 ـ موانع و مشکلات مربوط به شخص انگشت نگار شونده که برخی موقتی است مثل صدمات و سوختگی ها که به تدریج احیا شده ولی برخی از صدمات و موانع دائمی است مثل بیماری پسویازیسن و ... یا قطع انگشت.

r    کاربردهای انگشت نگاری قضایی یا آشکار:

1 ـ کسانی که به دستور مقام قضایی، زندانی می شوند چه حکم نهایی چه با قرار ـ یا کسانی که مجازات به شلاق و ... می توانند از آنها انگشت نگاری به عمل آید و آنها را کلاسه بندی کرده و در مواقع لازم از آنها استفاده شود.

2 ـ متهمان و مظنونان مراجع قضایی و انتظامی به منظور بررسی هویت واقعی و سوابق سوء احتمالی آنها و تعیین مصادیق تعدد و تکرار جرم تشدید مجازات شوند.

3 ـ متقاضیان دریافت گواهی عدم سوء پیشینه کیفری جهت استخدامی و یا ... .

4 ـ مشمولان قانون انگشت نگاری مصوب 1362 اصلاحی سال 1367 که ق 62 مقرر داشت از افراد جهت اخذ شناسنامه جدید انگشت نگاری شود و کلاسه آثار انگشت و همچنین اثر انگشت سبابه دست راست در شناسنامه آنها درج شود. این قانون بیشتر در مورد متولدین 1338، 1345 اجرای شد. در سال 1367 فقط در موارد ضروری کلاسه افراد در شناسنامه درج شود و در سایر افراد فقط سبابه دست راست درج شود.

 آیا انگشت نگاری عمومی یا ملی (همه افراد ملت) با حقوق بشر مغایرت دارد؟ کنوانسیون کنگره حقوق بشر در 1963 که توسط سازمان ملل متحد و با شرکت حقوقدانان و اعضاء برجسته پلیس کشورهای مختلف در استرالیا تشکیل شد، پاسخ منفی داد و گفت این امر، امور ملی است و لطمه ای به حقوق بشر نمی زند.

5 ـ اشخاص و اجساد مجهول الهویه: به منظور تعیین هویت و بررسی سوابق احتمالی آنها و تطبیق با آثار انگشت به دست آمده از صحنه جرم که منتسب به آنهاست.

جلسه 5

r    انواع نقوش سرانگشتان:

خطوط برجسته پوستی ممکن است اشکال مختلفی از قبیل کمانی، نعلی، مارپیچ و بصورت پاره خط این خطوط دو شاخه، سه شاخه، نقطه جزیزه، دریاچه و ... مشاهده گردد.

از کنار هم قرار گرفتن آنها این نقوش بدست می آید. آرچ ها (کمانی) 5% نقوش را تشکیل           می دهند. لوپ ها (کیسه ای) 65%، ورلها (مارپیچی) 30%

کلاسه یا طبقه بندی آثار انگشت: مزیت مهم استفاده از آثار انگشت در تشخیص هویت و تعیین پیشینیه اشخاص نسبت به روشهای پیشین این است که :

اگر کسی برای کتمان هویت واقعی یا عدم افشای سوابق سوء پیشین خود، قیافه خود را تغییر دهد یا از اسناد هویت مجهول استفاده کند، چون نمی تواند آثار انگشت خود را تغییر دهد و آثار انگشت هر کس بر اثر نوع نقوش مذکور در بالا و سایر ویژگی ها در طبقه بندی خاص و متمایز از سایر طبقه بدی آثار انگشت دیگران قرار می گیرد. به کمک انگشت نگاری امکان دسترسی به هویت واقعی و سوابق سوء پیشینه ای میسر است.

هدف از طبقه بندی آثار انگشت اشخاص: به کارگیری یک روش منطقی، علمی و عملی برای دسته بندی  ضبط آثار انگشت و اطلاعات مندرج در سوابق وی ثبت       میباشد تا در موقع ضرورت بتوان به سهولت به این قبیل آثار انگشت و اطلاعات مندرج در کارت انگشت نگاری مربوطه دسترسی پیدا نمود.

برای کلاسه کردن آثار انگشت روشهای مختلفی ابداع شده:

 در کشور ما روشی به نام هنری که متداول است. هنری روش طبقه بندی یا آثار انگشت کالتون را تکمیل و به دنیا عرضه کرد.

در سیستم های طبقه بندی دستی مثل هنری ویژگی های هر 10 انگشت بطور مشترک در تعیین آثار کلاسه انگشت مؤثر است. بنابراین اگر اثر یک یا دو انگشت از مجرم در صحنه جرم کشف شود چون 10 انگشت کامل نیست نمی توان آن را به روش هنری کلاسه کرد و بایگانی و ضبط نمود یا هویت و سوابق صاحب آن را پیدا کرد البته اگر در رابطه با جرم مورد نظر افراد مظنونی در دسترس باشند با انگشت نگاری از آنها و تطبیق با آثار بدست آمده از صحنه جرم و مقایسه آنها میتوان متوجه شد آثار انگشت مکشوفه از آثار آنهاست یا خیر.

امروزه در سیستم های رایانه ای جدید، طبقه بندی آثار انگشت، ویژگی های هر انگشت (منیوشا) به تنهایی بررسی و بصورت کد در حافظه رایانه ضبط می شود و در حقیقت برای 1 نفر، 10 فایل مستقل یعنی برای هر انگشت 1 فایل ایجاد می شود. تبعاً اگر در صحنه جرمی 1 یا 2 اثر انگشت بدست اید به کمک رایانه می توان صاحب آن را شناسایی کرد.

 

r    آثار انگشت پنهان یا جنایی:

آثار انگشت پنهان یا جنایی آثاری است که از تماس سطح سرانگشت یا کف دست و پای برهنه مجرمان با اشیاء و وسایل (دلایل و مدارک) موجود در صحنه جرم به جای می ماند و اغلب اوقات ناقص و بعضاً نامرئی است.

این قبیل آثار به یکی از 3 حالت زیر یافت می شود:

1 ـ آثار خطوط پوستی (اثر انگشت) ناشی از مواد رنگی ـ بعضاً ممکن است کسی در حین درگیری یا ارتکاب جرم، خونی یا رنگی یا دوده ای گردد و تبعاً هر چیزی را با دست خود که لمس نماید مواد رنگی مذکور تصویر خطوط برجسته انگشتان یا کف دست وی را روی سطح مورد تماس منعکس می کند مانند آثار انگشت خون آلودی که ممکن است از مجرمان روی دسته چاقو یا بدنه اسلحه یا دستگیره درب بر جای ماند. برای ضبط و مستند کردن این قبیل آثار باید به طریق فنی از آنها عکس برداری کرده تا بعداً بتوان عکس ها را با آثار انگشت افراد مضنون مقایسه کرد. بهتر است دو عکس گرفته شود. یکی نزدیک برای اثر برداری و تصویر واضح از خطوط پوستی و یکی از           مهم ترین اثر خون و عکس دیگری برای تشخیص محل قرار گرفتن اثر از فاصله مناسب.

در این موارد 2 اثر حائز اهمیت است:

1 ـ اثر انگشت روی سطح نرم و خمیری شکل:

چنان چه حین ارتکاب جرم یا درگیری دست کسی به دیواری که تازه گچ کاری شده یا محل هایی که بتونه یا رنگ شده و هنوز خشک نشده، تماس پیدا کند، فشار دست باعث می شود آثار خطوط برجسته پوستی بصورت فرورفتگی روی اینگونه محل ها نقش ببندد. برای ضبط این آثار از عکس برداری به شیوه ذکر شده عمل می گردد در موارد ضروری می توان از این قبیل آثار قالب گیری به عمل آید اما بهتر است قبل از آن از اثر عکس گرفته شود.

2 ـ آثار نامرئی انگشت ناشی از ترشحات پوست:

 روی خطوط برجسته سرانگشتان و کف دست و پای انسان منافذ ریزی وجود دارد که از آنها عرق ترشح می گردد در نتیجه همیشه سطح خطوط برجسته مذکور آغشته به مایع بی رنگ عرق می باشد و تبعاً با هر جا تماس پیدا کند عرق دست تصویر خطوط برجسته را بصورت نامرئی روی سطح مورد تماس منعکس می نماید.             آلودگی های دست بانضمام اضطراب و نگرانی مجرم باعث ایجاد چربی و عرق بیشتر در سطح مورد تماس، نقش خطوط برجسته را بصورت نامرئی منعکس می نماید که باید آنها را ظاهر و مورد بهره برداری قرار داد.

* چند نکته:

1 ـ استفاده از دستکش برای قاطی نشدن آثار انگشت مأمور با متهم.

2 ـ نگهداری اشیاء به نحوی که محل های احتمالی اثر دستکاری نشود.

3 ـ این آثار نامرئی روی تمام سطوحی که با خطوط پوستی تماس پیدا کند بلااستثناء برجا            می ماند ولی ظهور آنها و در برخی از موارد ممکن است مقدور نباشد برای نمونه آثار بجای مانده روی سطوح فلزی، شیشه ای، پلاستیکی، کائوچوئی، فلبیکا، چوبهای کیلرکاری شده، کاغذ و مقوا را می توان با امکانات موجود ظاهر کرد. ولی آثار نامرئی محل هایی مانند سطوح مضرس (دندانه دار)، پارچه های تیره و درشت بافته شده را با امکانات موجود نمی توان ظاهر کرد.

4 ـ عمر اینگونه آثار به شرایط محیط از قبیل حرارت، رطوبت، نور، گرد و غبار، اصطکاک و غیره بستگی دارد و حتی در صورت مصون ماندن از این آثار تا 1 سال بعد هم می توان آنها را ظاهر کرد.

آثار نامرئی روی کاغذ را پس از 9 سال هم ظاهر کرده اند.

همچنین زمینه محلی که اثر انگشت نامرئی روی آن بجا مانده و میزان ترکیبات و عرق دست در کمی و زیادی عمر این قبیل آثار تأثیر دارد. عرق دست         98% آب تا 5/98 تا 99% و بقیه را نمک، اسیدهای آلی، اوره، آلبومین و برخی ویتامینها تشکیل می دهند.

سطوح اشیائی که ممکن است آثار نامرئی خطوط پوستی در آنها بجای بماند معمولاً به 2 دسته تقسیم می شوند:

1 ـ روی سطوح جاذب رطوبت:

که در این آثار چنانچه مدت زمان زیادی از ایجاد اثر نگذشته باشد به کمک بخار متبلور آن را ظاهر می کنند. در این مورد چنانچه اثر روی کاغذ و امثال کاغذ باشد و مدت زمان زیادی از ایجاد آن نگذشته باشد (چند ساعت) به کمک پودرهای مخصوص آنها را ظاهر کرده و اگر مدت زمان زیادی گذشته باشد از ایجاد آن، به کمک محلول نامین هیدرین برای ظاهر کردن آن استفاده می کنند.

برای ظهور آثار نامرئی بر روی پارچه های روشن از محلول نیترات نقره استفاده می شود.

 

 

2 ـ روی اشیاء غیر جاذب رطوبت:

 یکی از راه های متداول ظهور اینگونه آثار استفاده از پودرهای مخصوص فوق العاده نرمی می باشد که با توجه به ترکیبات مواد شیمیایی موجود در ترشحات پوست دست یا عرق ساخته شده و به رنگ های مختلف سفید، نقره ای، مشکی، آجری، مسی، طلایی و غیره در دسترس است. پس از ظهور این قبیل آثار نامرئی باید بلافاصله از آنها عکس گرفت تا اگر              بعدی اثری را از بین برد لااقل عکس آن در دسترس باشد.

پس از عکس برداری باید این قبیل آثار را به کمک نوارهای شفاف کاغذهای فویل از روی شیء مورد نظر برداشت. امروزه با استفاده از اشعه x، پرتو لیزر برای ظهور آن دسته از آثار نامرئی خطوط پوستی با روشهای متداول، قابل ظهور نیست بویژه آثار قدیمی و کهنه استفاده می شود. همچنین در برخی کشورها، استفاده از بخار چسب متداول است.

 

جلسه 6

 مقاسه و تطبیق آثار انگشت:

اول مقاسه و تطبیق آثار انگشت یا آثار خطوط پوستی به دست آمده از صحنه و جرم: پس از عکس بر داری یا قالب گیری یا ظهور آثار انگشت بدست آمده از صحنه ی جرم این قبیل آثار با آثار انگشت اشخاص مضنون به ارتکاب جرم مورد مقایسه و تطبیق قرار می گیرد در سیستم های دستی کار تطبیق آثار انگشت به کمک ذره بین یا دستگاه های بزرگ نمایی انجام می شود و در سیستم های رایانه ای به کمک رایانه و از طریق تشخیص و مقایسه ی مینو شای موجود در دو اثر انگشت انجام می شود حتی اگرمظنونی نباشد رایانه با آثار انگشت مجرمانی که پیشتر (قبلا) به حافظه ی آن داده شده مقایسه و چنانچه صاحب اثر سابقه دار باشد وی را شناسایی می نمایند . علاوه بر آن آثار انگشت به دست آمده از صحنه های مختلف جرم که صاحب آنها شناسایی نشده ضبط شده با هم مقایسه می گردد و چنانچه مثلا از انگشت  سبا به ی مجرم در دو محل جرم مختلف اثری بر جای مانده باشد رایانه این موضوع را کشف نموده و معلوم می شود توسط شخص واحدی این جرائم انجام شده است.

دوم مقایسه و تطبیق آثار انگشت ذیل اسناد و مدارک:

گاهی اوقات آثار انگشت ذیل اسناد و مدارک همانند :قولنامه، چک، سفته، لیست حقوق مورد انکار یا اختلاف قرار می گیرد در این قبیل موارد باید از شخص یا اشخاصی که احتمال داده می شود سند را انگشت زده باشند انگشت نگاری ده انگشتی بعمل آید و با آثار انگشت مورد دعوا تطبیق و مقایسه گردد تا تعلق یا عدم تعلق آنها به شخص مورد نظر مشخص شود .در مورد اسناد منسوب به اشخاص متوفی مانند وصیت نامه و امثال آنها باید به تفصیل اسناد و مدارکی که در زمان حیات انگشت زده است برآمد .و اثر انگشت مورد اختلاف را باآثار انگشت مسلم ذیل این قبیل اسناد تطبیق و مقایسه نمود.

سوم نکات مهم در مورد تطبیق و مقایسه ی آثارا نگشت ذیل اسناد :

1- در صورتیکه چند نفر ذیل سند را انگشت زده باشند بهتر است اثر انگشت فرد را با تمام آثار انگشت موجود در سند تطبیق داد چون ممکن است در نوشتن اسم در زیر اثر انگشت به سهوی یا عمدی  یا به اشتباه اسم دیگری قید شده باشد .

2-   ممکن است به دلیل باند پیچی دست یا چپ دست بودن فرد یا از روی سوء نیت فرد با انگشت دیگری غیر از سبابه انگشت زده باشد و لذا باید با سایر انگشتها تطبیق و مقایسه نمود.

3-   برای کارشناسی اصل سند باید ارائه شود زیرا فتوکپی ممکن است جزئیاتی را که کارشناس برای بررسی به آن نیاز دارد بطور کامل و با وضوح نشان ندهد.

 

چهارم تشخیص هویت نوزادان:

تشخیص هویت نوزادان مورد اختلاف از روی آثار کف پای آنهای صورت می گیرد .(به جهت کوچک بودن سطح سر انگشتان نوزادو رعایت اصول بهداشتی) امروزه با استفاده از آمایش تشخیص هویت ژنیتکی (DNA ) که امکان آن درنیروی انتظامی ،اداره ی کل تشخیص هویت و سازمان پزشکی قانونی کشور وجود دارد به طور قاطع می توان در مورد تعلق یا عدم تعلق طفلی به پدر یا مادر موردادعا اظهار نظر نمود.

پنجم تشخیص هویت اجساد مجهول الهویه:

اصولااجساد مجهول الهویه را می توان به روش های تشخیص هویت اشخاص زنده شناسایی کرد در عین حال برای شناسایی اجسادروش های دیگری نیز وجود دارد که بر اثر حالت جسد متفاوتند .

1-    اجساد ی که از نظر فیزیکی و ظا هری سالم و اندام های متلاشی نشده مانند اجساد تازه در گذشته یا اجسادی که درسردخانه در دمایی مناسب نگه داری می شوند از روی مشخصات ظا هری و نشان دادن به افراد ی که احتمالا قادر به شناسایی وی باشند. بررسی محتویات جیبها – مدارک و اشیاء همراه آنها کارت شناسایی- دستبند- پلاک و----- و همچنین انگشت نگاری و مطابقت با سوابق، شناسنامه و سایر اسناد ،عکسبرداری و ارائه به بستگان افراد گم شده صورت می گیرد .

2-اجسادی که چهره قابل شناسایی نباشد به دلایل مختلف مانند سوختگی ها ،تصادفات شدید ،اصابت ترکش، انفجار فساد نقصی و عدم امکان انگشت نگاری در این حالت از مشخصات لباس، آثار روی بدن (خال کوبی، خال، سا لک طبیع جراحات،

شکستگی های بهبود یافته، آثار جراحی، نقص قبلی برخی از اعضا و اندامهای بدن، وضع خاص موها، دندانها، و   مقایسه با مشخصات افرادی که احتمال می رود جهت مکشوفه جسد آنهاست و نیز از طریق انداز گیری طول قد جسد بررسی امحاء واحشاء اندامهای جنسی مثلا در خانمها تخمدان رحم ،جنین در مرد ها غدد پروستات صورت می گیرد .   

3-اجسادی که مدتها از مرگ آنها گذشته و غیر استخونها چیز دیگری بر جای نمانده باشد در این قبیل موارد کار تشخیص هویت مشکل تر است و در درجه ی اول باید مشخص شود که آیا استخونهای مکشوفه مربوط به انسان است یا حیوان و پس از احراز تعلق انسان باید جنسیت، سن ، طول قد، زمان فوت، و در صورت امکان نژاد و علت مرگ مشخص شود معمولا وقتی اسکلت کامل باشد بررسی موارد فوق دقیقتر و سریعتر انجام می شود ولی در مواردی که فقط قسمتی از اسکلت در دسترس بوده یا استخوانهای مکشوفه مربوط به چند نفر باشد کار بررسی هویت مشکل تر است.

 اول روشهای تشخیص استخون انسان از حیوان به چند صورت انجام می گیرد.

1-   روش مقایسه ای

2-   روش اندازه گیری (ماکر وسکپی)

3-   روش بافت –شناسایی (میکروسکپی)

4-   روش سرو لژی (سرم پرسی پیتان)

دوم تشخیص جنسیت از روی بقایای استخوا نی

در صوریتکه اسکلت به صورت کامل و لااقل استخونهای لگن ، جمجمه، بازو و ران در اختیار باشد تشخیص مذکر یا مونث بودن

علمی تر است ولی از روی سایر استخوانها به تنهایی این تشخیص مشکل بوده و از قاطعیت کمتری برخورداراست در مجموع بهتر است در صدد چند ویژگی برای آن باشیم بطور کلی هیچ یک از دو جنس استخوانی ندارد که در دیگری نباشد حتی دنده های زن و مرد تفاوتی ندارد (با وجود این استخوانهای زنان در مقایسه با استخوانهای مشابه در مردان در صوریتکه زن و مرد از نظر سن ، نژاد، عدم ابتلا به بیماری های استخونی و ----- وضع مشابهی داشته باشند) نازکتر ، ظریف تر و با فضاهای داخلی فراخ تر است .افزودن بر آن استخوان های طویل همانند بازو ،ران و ساق پای مردان بطور کلی چند میلی متر از استخوانهای مشابه در زنان بلند تر است. برخی از وجوه افتراقی  استخوانهای مشابه در زنان و مردان به شرح زیر است.

1-جمجمه ی زنان نسبت به مردان دارای وزن و حجم کمتری بوده گردتر و ظریف تر است.

2- زاویه ی بین استخوان پیشانی و بینی در زنان باز تر از مردان است.

3- استخوان پیشانی زنان صاف بوده در صورتی که در مردان درقسمت بالای کاسه ی چشم ها (منطقه ی ابرو) و برامدگی کوتاه و مشخص و جود دارد.

4- کاسه چشم در زنان متمایل به گردی با کناره ی نسبتا  تیز و نازک است ولی در مردان نسبتا چهارگوش و با کتاره ای ضخیم است .

5- حفره ی بینی در زنان کوتاه تر و تنگ تر ولی در مردان مرتفع تر تنگ تر است .

6- برجستگی زائده ی استخوان گچ گامی و برجستگی استخوان پس سری در زنان کمتر از مردان مشخص است .

7- سقف دهان (کام) در زنان کوتاه تر و کم عرض تر و به شکل حرف v است و در مردان وسیع تر و عریض تر و به شکل حرف u است .

8- سوراخ ناحیه ی پس سری ( محل اتصال جمجمه به ستون فقرات ) در زنان نسبتا مدور و در مردان تقریبا به شکل بیضی است .

از حیث

امروزه کمتر به علم تشخیص هویت ژنتیکی (DNA) و با به دست آوردن حتی چند سلول از مغز استخوان یا سایر نسوج می توان تشخیص داد مربوط به انسان است یا خیر و اگر به انسان مربوط است از مقایسه با DNA فرزند و یا یکی از والدین کسی که گمان می رود نسوج مربوطه به وی متعلق است به نحوه ی اطمینان بخشی درستی و نادرستی آن مشخص می شود.

سوم : تعیین سن از روی بقایای استخوانی: از روی اندازه و میزان رشد و تقابل استخوان ها و نیز تغییر و تحولات نسوج استخوانی از قبیل نازک تر و پوک شدن استخوان ها در افراد مسن و بالاخره نوع تعداد دندان های روئیده شده یا در حال رویش یا ریخته شده ی شیری در جوانان و کودکان می توان به طور تقریب سن را تخمین زد .

به تجربه ثابت شده تخمین سن از روی استخوان های پیشین یا بیشتر از دقت و صحت بیشتری برخوردار است به طور مثال اولین دندان ها در دندان های دائمی در شش سالگی و تا دوازده سالگی تعداد آنها به بیست و چهار عدد و تا شانزده سالگی به بسست و هشت عدد و بالاخره تا بیست و پنج سالگی تعداد آنها کامل و به سی و دو عدد می رسد .

چهارم : تعیین قد اجساد از روی بقایای استخوانی :

از آنجا که بین طول قد اشخاص و طول استخوان های طویل آنها همانند همانند استخوان های بازوان نسبت ثابتی برقرار است مثلا طول استخوان ران 7/2 طول بدن است بنابراین اگر طول استخوان طویل از یک انسان در اختیار باشد با اندازه گیری آن و استفاده از جداولی همچون جدول روله که طول قد افراد مذکر و مونث را نسبت به استخوان های طویل آنها قبلا بطور جداگانه محاسبه نموده است می توان طول قامت ساعد آن را تخمین زد و بهتر است برای اندازه گیری دقیق چند استخوان مورد اندازه گیری قرار گیرد . افزون بر آن مختصر اختلاف طولی که معمولا استخوان های طویل دست راست و چپ در مجموع حدودا 8تا 20 میلی متر و استخوان های طویل پای راست و چپ حدودا 3 تا 10 میلی متر دارند باید در محاسبات مورد توجه قرار گیرند برای تخمین زمان مرگ پزشکان قانونی از روی نوع و میزان ضایعاتی که معمولا بعد از مرگ به تدریج روی جسد ایجاد می شود و وجود حشرات و وقایع حشرات که روی جلسه و اطراف آن مشاهده ی شود و سایر ضوابط علمی و برآورد و برآورد زمانه تقریبی مرگ مبادرت می نماید. بدیهی است جنس خاک محل جسد از نظر آهکی ، رسی ، ماسه ای یا نمکزار بودن و نیز میزان رطوبت و حرارت محیط که هر یک از عوامل تاثیرگذار بر سرعت یا کندی از بین رفتن نسوج است در این محاسبه مد نظر قرار می گیرد.

جلسه 7:

"پلیس علمی"

فصل دوم: صحنه ی جرم و جمع آوری دلایل و مدارک

گفتار اول: صحنه ی جرم

صحنه ی جرم محلی است که مجرم اقدامات خلاف قانون خود را برای ارتکاب جرم در آنجا انجام داده است در برخی جرائم علاوه بر صحنه ی اصلی جرم صحنه های جرم مکمل یا ثانوی نیز ممکن است وجود داشته باشد برای مثال چنانچه در یک جنایت جسد مقتول به محل دیگری منتقل و مخفیانه دفن شده باشد محل وقوع صحنه ی اصلی جرم بوده و محل دفن جسد صحنه ی جرم مکمل یا ثانوی است در هر حال هدف اصلی از بررسی صحنه ی جرم بدست آوردن دلایل مادی مربوط به جرم واقع شده است دلایل مادی یا فیزیکی یا شواهد عینی دلایلی است که در عالم مادی وجود خارجی دارد ، قابل لمس و مشاهده می باشد و طبعا قابلیت ارائه و استتار داشته اند و رد و انکار آنها نیز ممکن نیست .

گفتار دوم:

اهمیت صحنه ی جرم :

در حقیقت صحنه ی جرم سرچشمه ی حقایق و اطلاعات مربوط به جرم و مجرم است و چنانچه بطور صحیح و اصول مورد بررسی قرار گیرد ابتدای جاده ای است که به مخفیگاه جرم منتهی می شود براساس نظریه ادموند لوکارد رئیس موسسه ی جرم شناسی دانشگاه لیون فرانسه در سال 1930 اشخاصی که مرتکب جنایت می گردند تقریبا و بطور قهری آثاری از خود در صحنه ی جرم یا نزد مجنی علیه یا نزد هر دو دوی آنه بجای می ماند و بطور متقابل آثاری از صحنه ی جنایت یا مجنی علیه یا هر دوی آنها نزد مجرم بجای می ماند با توجه به اهمیت و نقش موثر دلایل مادی موجود در صحنه ی جرم برای اثبات وقوع جرم ، شناسایی مجرم و نیز اثبات بی گناهی کسانی که بی جهت در مظان اتهام قرار گرفته اند و بالاخره به علت غیر ممکن بودن رد و انکار این قبیل دلایل حفظ و بررسی صحنه ی جرم و جمع آوری دلایل و مدارک موجود در آن و جلوگیری از محو و ضایع شدن دلایل مذکور از اهمیت ویژه ای برخوردار است و ایجاب می نماید کسانی که به نحوی ازانحاء با بررسی صحنه ی جرم سروکار دارند در این زمینه آموزش و تجربه ی لازم را کسب نمایند .

گفتار سوم:

نحوه ی حفظ صحنه ی جرم :

نخستین اقدامی که پس از اطلاع یافتن از وقوع جرایمی همانند قتل ، سرقت ، آتش سوزی های مشکوک به عمد باید صورت گیرد . حفظ صحنه ی جرم است که روش های کار برحسب نوع جرم ،مکان وقوع آن و امکانات موجود متفاوت می باشد.

حسب موقعیت محل وقوع جرم :

 1- چنانچه محل محصور باشد ، با بستن درب ورودی و گماردن نگهبان صحنه را حفظ کنیم.

2- در محوطه های باز مثل معابر و خیابانها با تعیین حریم مشخص و ایجاد موانع مصنوعی مثل طناب کشی ،

سنگ چینی:

3- در محوطه های وسیع تر مثل جاده های خارج شهر پس از مشخص کردن حریم صحنه ی جرم اطراف محل هایی که مدرک جرم از قبیل خون ، اسلحه ،پوکه وجود دارد ستگ چین گردیده و با گماردن نگهبان ثابت یا سیار

 ( موتورسوار ،گشت) صحنه ی جرم حفظ شود . افرادی ممکن است در صحنه ی جرم حضور داشته یا وارد شده باشند که شامل پنج دسته هستند:

1-   اطرافیان ،منصوبین و نزدیکان مجنی علیه 2- مجرم یا ایادی او که از طریق نیروهای پلیس مجرب باید دستگیر شوند. 3- اشخاص فرصت طلب که مترصد فرصت برای سرقت و سوء استفاده های دیگر هستند.4- اشخاص رهگذر و کنجکاو:5- شهود و مطلعین .

 

چند نکته در خصوص حفظ صحنه ی جرم حائز اهمیت است:

1- در صحنه ی جرم افرادی که ظاهرا کشته شده اند باید حیات یا ممات آنها مورد بررسی قرار گیرد .

2- باید ترتیبی اتخاذ نمود تا از بهم خوردن صحنه ی جرم و زایل شدن دلایل و مدارک توسط فرماندهان و نیروهای پلیس امدادی جلوگیری کرد.

3- عوامل محیطی مانند باد ، باران ، آفتاب ، برف و حیواناتی چون سگ ، گربه ، موش نیز باعث ذایل شدن آثار جرم می شوند که هر در هر مورد باید با اتخاذ تدابیر مناسب مانع این کار شد.

گفتار چهارم:

 نتایج حفظ صحنه ی جرم:

چنانچه صحنه ی جرم به موقع و با رعایت نکات فنی حفظ گردد نتایج ذیل را به دنبال خواهد داشت:

1- کمک به تکنسین بررسی صحنه ی جرم و عکاس جنایی در مشاهده ی صحنه، تهیه عکس و کروکی به همان حالت ابتدایی و اولیه

2- جلوگیری از تردد و دخالت افراد غیر مجاز در صحنه ی جرم .

3- جلوگیری از امحاء ادله ی جرم توسط مجرم یا ایادی وی

4- جلوگیری از نشر بی موقع اخبار و اطلاعات مربوط به وقوع جرم و اقدامات انجام شده

5- جلوگیری از دستبرد و سوء استفاده ی اشخاص

6- دستگیری افراد مظنون حاضر در صحنه ی جرم

7- فراهم شدن تسهیلات لازم برای عملیات نجات مصدومین و مجروحینی که احتمالا در صحنه ی جرم بوده و به کمک فوری نیاز دارند.

گفتار پنجم

 

شرایط تکنسین بررسی صحنه ی جرم:

1- تقوا و عزت نفس (درستی و امانتداری در جمع آوری و ارائه مدارک)

2- علاقه و ایمان به کار

3- سلامت جسمانی

4- روحیه ی قوی

5- پشتکار و استقامت

 6- دقت و هوشیاری

7- حافظه ی قوی

8- آموزش و تجربه

گفتار ششم

نحوه ی بررسی صحنه ی جرم :

پیش از یادداشت برداری ، تهیه ی عکس و کروکی از صحنه ی جرم از دست زدن به اشیاء و دلایل موجود در صحنه یا جابجایی آنها جدا خودداری شود زیرا احتمال دارد بر اثر دست زدن به اشیاء و دلایل جرم یا جابجایی آنه برخی از آثار جرم محو و زایل گردد و اعاده ی آنه به وضع اولیه غیر ممکن باشد. ااین توصیه به دلیل اهمیت فوق العاده ی آن به

 قاعده ی طلایی یا گلدن رول شهرت پیدا کرده است استثناء این قاعده دو مورد است:1- نجات جان شخص یا اشخاص مثل مجنی علیه 2- برطرف کردن موجبات وقوع حوادث سوء بعدی و در هر صورت باید جهت حفظ صحنه ی جرم حتی المقدور تلاش نمود .

بررسی اقدامات صحنه ی جرم :

1 - یا دداشت برداری از صحنه ی جرم شامل

الف- ذکر تاریخ و زمان اطلاع از وقوع جرم ، زمان حرکت ، زمان رسیدن به محل

 ب- ذکر اسامی مسئولین و همراهان از قبیل عکاس ، انگشت نگار و...

 ج- ذکر پدیده هایی مانند شرایط جوی استشمام بوهای خاص مثل تینر ، بنزین در آتش سوزی ها ، باروت در تیراندازی ، شنیدن صداهای خاص ، گرمی یا سردی یا رطوبت ،وسایل موجود در صحنه مثل بخاری ،موتور اتومبیل ،لباس خون آلود شسته شده ، تر یا خشک بودن آثار خون

د- وضعیت نور، روشنایی محل میزان وسعت و میدان دید

. ه- رنگ لکه های خون که نشان دهنده ی تازگی یا کهنه گی آنهاست. و- هر پدیده ی دیگری که با وقوع جرم مرتبط باشد و نتوان آنها را در عکس یا کروکی منعکس نمود.

فواید اهمیت یادداشت برداری شامل:

1- کمک به کشف جرم 2- طرح سوالات بجا از شهود و مطلعین 3- تهیه ی صورت جلسه و گزارش بررسی جرم

4- توضیح و تشریح جزئیات صحنه ی جرم به دادگاه و مقامات قضایی 5- بازسازی صحنه ی جرم

2- عکس برداری از صحنه ی جرم :

الف- عکس برداری از صحنه ی جرم باعث می شود تا اشخاص مورد نظر در هر زمان که لازم باشد با ملاحظه ی عکس ها تهیه شده ی پیشین بتوانند صحنه ی جرم را بطور کامل در ذهن خود مجسم نموده و جزئیات فراموش شده را به خاطر آورند یا برای دیگران تشریح نمایند. ب- ارائه به دادگاه جهت کمک به تشریح و اثبات چگونگی وقوع جرم. ج- کمک به بازسازی صحنه ی جرم.

3- تهیه ی کروکی صحنه ی جرم:

در برخی از جرائم مانند قتل ها ، تصادفات رانندگی ، آتش سوزی ها و سرقت های مهم ایجاب می نماید علاوه بر یادداشت برداری و عکس برداری کروکی (طرح و نمای کلی صحنه ی جرم) نیز تهیه گردد.

فواید تهیه ی کروکی صحنه ی جرم :

الف) جمع آوری اطلاعاتی که به کمک عکس و یادداشت مقدور نیست.

ب) توجه بیننده به نکات اصلی مربوط به وقوع جرم و عدم ذکر جزئیات غیر مرتبط با وقوع جرم

ج ) در صورت فقدان و از بین رفتن عکس خلاء آن را جبران می کند

د)استفاده از آن در باز سازی و تشریح صحنه ی جرم

گفتار هفتم : باز سازی صحنه ی جرم

بعضا ممکن است پس از گذشت چند ماه یا چند سال باز سازی صحنه ی جرمی ضرورت پیدا می کند در این قبیل

موارد یاد داشت ها ، عکس ها ، کروکی تهیه شده ی پیشین به نحو موثری به دقت کار باز سازی کمک می کند

عواملی که باعث ضرورت باز سازی صحنه ی جرم می شوند عبارتند از :

1-    تردید در درستی اعترافات متهم

2-   تناقض در اظهارات اولیه ی متهم(زمان بازداشت)و اظهارات بعدی وی در حکم و نیز وجود تناقض بین

 اظهارات متهم با شهود ، شاکی و شرکاء جرم

3-   تداعی جزئیات واقعه برای شاکی ، شهود، و حتی متهم در مواردی که در اثر گذشت زمان یا دلایل دیگر

جزئیات مذکور را فراموش کرده باشند .

 4-    بررسی عکس العمل های غیر ارادی اشخاص مظنون از مشاهده ی صحنه ی باز سازی شده ی وقوع جرم در

     جهت تشخیص اینکه آیا آنها در ماجرا دخالت داشته اند یا خیر؟

 5-   فراهم شدن زمینه ی بیداری وجدان متهمانی که مرتکب جرم شده ولی حاضر به اقرارو اعتراف نیستند.

 6-   توجیه و تشریح چگونگی وقوع حادثه برای کسانی که در کشف و اثبات جرم ،مسئولیتی داشته و مثلا صحنه جرم را ندیده و در این مورد ابهاماتی دارد.

گفتار هشتم

مهمترین دلایل و مدارک جرم که معمولا در صحنه های جرم بدست می آید صرف نظر از آثار انگشت که مورد بررسی قرار گرفت سایر دلایل و مدارک به شرح ذیل مورد بررسی قرار می گیرد.

گفتار اول : آثار پا (کفش)

انواع آثار پا:

1-    آثار پا(کفش) روی سطوح نرم و شکل پذیر و خمیری مانند خاک نرم ، شن، ماسه، گل، برف و---- که از طریق عکسبرداری و سپس قالب گیری و مقایسه با آثار پا (کفش شخص مظنون)

2-   آثار با روی سطوح سفت مانند میز، صندلی، سنگ فرش و امثال آن در اینجا از طریق عکسبرداری و مقایسه مورد استفاده قرارمی گیرد

3-  آثار پای با جوراب :از طریق عکسبرداری

4-   آثار پای -----: مثل آثار خطوط برجسته پوستی

 

 

 

گفتار دوم : شیشه ی شکسته

در مواقعی که در اثر تصادف ، تیر اندازی، نزاع، سرقت شیشه ای بشکند از روی قطعات شکسته ی شیشه بعضا می توان اطلاعات با ارزشی را در زمینه ی فاصله ، سمت و زاویه ی اصابت و نوع وسیله ای که شیشه را شکسته است بدست آورد همچنین شیشه های شکسته در تشخیص اینکه صحنه ی جرمی

ساختگی است یا واقعی نقش موثری دارد. مواردی که می توان از شیشه های شکسته در کشف جرم استفاده کرد عبارتنداز:

1-    تصادفات رانندگی از طریق تطبیق آثار برجای مانده از اتومبیل در صحنه ی جرم مثل قطعاتی از شیشه ی بدنه یا چراغ های اتومبیل و تطبیق با اتومبیل مظنون

2-   تیر اندازی از طریق آثار شکسته و نحوه ی آن می توان فاصله، سمت ، زاویه ی شلیک و در برخی مواقع حتی نوع اسلحه را تشخیص داد.

3-  آتش سوزی ها در تشخیص آتش سوزی های عمدی که ظاهراغیر عمد وانمود می شود کمک موثری می نمایند.

گفتار سوم: خون

لکه های خون یکی از دلایل مهم و غیر قابل انکار یست که در اکثر صحنه های جرم ممکن است به یکی از حالات مایع، خشک ، ---- شده یا خون آبه فت شود.با آزمایش خون می توان اطلاعات با ارزشی در مورد جرم و مجرم کسب نمود بنابر این در کشف جرم پیدا کردن ، جمع آوری و آزمایش لکه های خون از اهمیت ویژه ای بر خوردار است بعضا از روی لکه ی خون می توان عمر آن را تخمین زد معمولا اگر قطره ای خونی بطور عمودی روی سطحی بریزد به صورت گرد با محیط دندانه دار است و اگر بطور مایل بریزد گلابی شکل و باریکله یآن در جهت پرتاب خواهد بود از طریق عوامل مولکولی ، میرومی و آنزیمی موجوددر لکه های خون می توان عمر لکه ها را تخمین زد همچنین به شیوه هایی می توان تشخص داد که لکه ی مورد نظر خود است یا خیر .

گروه های اصلی خونی یعنی A، B ،O با آزمایش خونه و به کمک محرف های مربوطه قابل تشخیص است

افزون بر آن 70 % مردم ------- برخون با آزمایش سایر ترشحات و مایعات بدن همانند بزاق دهان ،شیر، اشک چشم می توان می توان گروه خونی آنها را تشخیص داد که این دست افراد را          می گویند و 30% بقیه فقط از طریق آزمایش خون می توان گروه خون آنها را تشخیص داد (نن سکر تر)بعضا به کمک آزمایش لکه های خون می توان پی برد که خون از کدام قسمت بدن خارج شده است . برای تشخیص قطعی خون زن از مرد صرف نظر از پاره ای از موارد که ممکن است در این --- به کارشناس کمک موثرمی نماید می توان شکل هسته ی گلبول های سفید و چند هسته ای و نیز ساختمان کروموزم

هسته ی سلول گلبول سفید ، بویژه کروموزوم شماره ی 23 قابل تشخیص است.

گفتار چهارم: تشخیص هویت ژنتیکیDNA

DNA وRNA ملکول های درشت و زنجیره ای شکل است که به جز در موارد استثنایی اولی در ذخیره کردن و دومی در انتقال اطلاعات زنتیکی موجود است زنده دخالت دارد.عمل RNA بیان اطلاعات توارثیDNA است ملکول های DNA بصورت رشته های نازک ، مضاعف و مانند کلاف نخ که به دور خود جمع شده باشد در هسته ی سلول وجود دارد . ژن ها که الگوی اطلاعات وراثتی و قابل انتقال  صفات از نسلی به نسلی دیگرند قسمت هایی از ملکول های DNA می باشد. هر فرد دارای کد ژنتیکی هویت منحصر به خود می باشد و با دیگران فرق دارد مگر در مورد دو قلوهای همسان (تک تخمکی) که

از تقسیم اولیه ی یک سلول بوجود آمده اند تمام سلول های بدن انسان بجز گلبول های قرمز که هسته ندارند حاوی DNA  است برای نمونه قطرات خون (گلبو ل های سفید) ، اسپر ماتوزوئید ، پوست و سایر با قسمت های بدن و حتی استخوان ، پیاز مو ، جنین سقط شده و ماهیات جنین حاوی DNA است بزاق دهان در صورتی که همراه با سلول های مخاطی دهان باشد یا ادرار چنانچه همراه سلول های خونی و مخاطی باشد قطعا حاوی DNA است از اجسادی که مدت ها از مرگ آنها گذشته باشد نیز می توان DNAاستخراج نمود.

کاربرد های DNA  در کشف جرایم و تشخیص هویت مجرمان:

1-    مقاسیه یDNA نمونه ی مشکوک به دست آمده از صحنه ی جرم مانند: خون، اسپرم، ذرات پوست، چند تار موکه دارای پیاز مو باشد با DNA تک تک افراد مظنون

2-   تعیین ضبط و نگه داری کد ژنتیکی هویت افراد به کمک آزمایش های دقیق و سیستم های را یانه ای

و مقایسه با آثار بدست آمده از صحنه ی جرم و متعلق به مجرم و شناسایی صاحب آن.

3- تعیین  کد ژنتیکی و نگه داری آنها که از صحنه ی جرم بدست آمد و صاحب آن ناشناسی و متواری می باشد و مقایسه با DNA  افرادمظنون.

4- شناسایی پدر و مادر واقعی طفل در موارد انکار و نیز انتساب نسب کودکی به فردی که فوت شده .

5- شناسایی اجساد مجهول الهویه از طریق مقاسیه DNA جسد با DNAنگه داری شده و DNA جسد باDNA والدین .

6- تعیین گروه خون .

7- تشخیص اینکه خون مربوطه به زن یا مرد است .

8- آزمایش پیوند استخوان .

9- تشخیص برخی بیماری ها مثل ایدز در نوزادان .

10- مطالعه ی یسر تحول بیولوژیکی انسان و سایر جانداران .

گفتار پنجم: لکه های منی:

کشف لکه های منی در جرایم جنسی و جرایمی که همراه با جرایم جنسی است از نظر اثبات و نوع جرم و تشخیص گروه خونی و ویژگی های ژنتیکی شخص متجاوز از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

گفتار ششم:بزاق دهان:

یکی از جرایمی که ممکن است از مجرم در صحنه ی جرم یا مدارک جرم بجای بماند و به کشف جرم کمک شایانی نماید بزاق دهان است از روی ته سیگار و نیز تمبر و پاکتی که با آب دهان چسبانده شده ، است می توان بزاق دهان را کشف و مورد آزمایش قرار داد.

گفتار هفتم: مو و سایر الیاف:

گاهی در صحنه های جرم یا روی بدن و لباس مقتول یا افراد مظنون به ارتکاب جرم ممکن است رشته های مو یا سایر الیاف طبیعی یا مصنوعی کشف شود با توجه به ویژگی های ساختمان ساقه ی مو و با بررسی میکروسکپی می توان تشخیص داد که آیا ریشته ی مورد نظر مو است یا خیر؟

در مواردی که موبودن رشته ای ----- می توان بررسی کرد که موی انسان است یا حیوان. و اگر انسان است آیا به مضنون مورد نظر متعلق است یا خیر و اگر موی حیوان است موی چه نوع حیوانی است.

گفتار هشتم:اسلحه و آثار مربوط به آن:

در جنایاتی که اسلحه به کار رفته باشد هر یک از عوامل ذیل می تواند در کشف جرم ماثر باشد و باید به طور دفیق مورد توجه و بررسی قرار گیرد: صحنه ی جرم ، اسلحه ،گلوله یا مرمی ، پوکه ، جسد تیر خورده ، و دست جسد تیر خورده (شاید خودکشی نموده باشد.) 

گفتار نهم:آثار ابزار :

---- و سطح ابزاری همانند انبردست ، آچار، پیچ گوشتی ، قیچی قفل بر ، تیشه ، تبر و .....

در اثر ساییدگی ، خوردگی ،بریدگی ، شکستگی ، امثال آن ویژگی منحصربه فرد وخاصی پیدا می کند که این ویژگی آنه را از سایر ابزار مشابه ،متمایز می سازد اگر این وسایل در ارتکاب جرمی به کار رود مثل باز کردن در ، پنجره ، کمد ، صندوق و امثالهم .... آثاری که لبه یا سطح تماس آنها در محل وقوع جرم از خود به جا می گذارند منحصربه خود آنهاست اگر بعدا ابزاری از مضنون کشف شود به وسیله ی آن یک اثر روی سطح مشابه سطح محل وقوع جرم ایجاد و با اثر به جامانده در صحنه ی جرم مورد مقایسه میکروسکپی قرار گرفته و ارتباط ابزار مضنون با اثر به جامانده در صحنه ی جرم رد یا اثبات می شود.

گفتار دهم: اسناد و نوشته های مشکوک و مجهول:

در برخی موارد اصالت نوشته و شناسایی نویسنده ی واقعی آن باید مورد بررسی قرار بگیرد مثلا

 نوشته هایی که حاکی از خودکشی شخص است یا نوشته های تهدیدآمیز ، اسناد و نوشته های مشکوک و مجهول حسب مورد به یکی از طریق ذیل بررسی می شود و گاهی اوقات ایجاب می نماید دو یا سه طریق در یک سند مورد استفاده قرار بگیرد : بررسی فیزیکی / بررسی شیمیایی و بررسی مقایسه ای.